Opšte je poznato da ljudima pažnju odvuče ono što je ugodno njihovom oku. Izgled nekog proizvoda zna da donese prevagu nad odlukom čiji proizvod će da kupi, Vaš ili od Vaše konkurencije.  

Zaštita dizajna pred Zavodom za intelektualnu svojinu (ZIS) u Srbiji ne samo da čuva Vaš kreativni rad od kopiranja, već Vam daje i ekskluzivno pravo da ga koristite i komercijalizujete. 

U ovom tekstu vodićemo Vas korak-po-korak kroz postupak zaštite, uslove koje morate da ispunite i praktične savete kako da izbegnete najčešće greške.

Šta je industrijski dizajn?

Predmet zaštite ovim pravom može biti samo industrijski ili zanatski predmet, odnosno predmet pogodan za proizvodnju na industrijski ili zanatski način. U protivnom se radi o “umetničkom delu” koje može da se štiti samo po osnovu autorskog prava.

Industrijski dizajn može biti:

• trodimenzionalni (spoljašnji) izgled nekog proizvoda, (npr. automobila, delova nameštaja, satova, nakita, modnih i drugih luksuznih predmeta) izgled industrijskih mašina i njihovih delova, medicinskih instrumenata, kućnih i električnih aparata, građevinskih struktura, ambalaže, ali i slike, šare, rasporedi linija koji su po svojoj prirodi dvodimenzionalnog izgleda, kao što su na primer dezeni tekstila ili tapeta.
• dvodimenzionalni izgled npr. slike ili mustre

Industrijskim dizajnom štiti se spoljašnji izgled nekog proizvoda ili njegovog dela, koji je određen njegovim vizuelnim karakteristikama, a posebno linijama, konturama, bojama, oblikom, teksturom i materijalima od kojih je proizvod sačinjen, ili kojima je ukrašen, kao i njihovom kombinacijom. 

Ko može da podnese prijavu industrijskog dizajna?

Podnosilac prijave mogu biti autor ili njegov pravni sledbenik, odnosno poslodavac u slučajevima predviđenim zakonom. 

Strana fizička i pravna lica u pogledu zaštite industrijskog dizajna u Republici Srbiji uživaju ista prava kao i domaća fizička i pravna lica, ako to proizilazi iz međunarodnih ugovora ili načela uzajamnosti.

Strano fizičko ili pravno lice koje nema prebivalište, odnosno sedište na teritoriji Republike Srbije u postupku po prijavi industrijskog dizajna, kao i svim drugim postupcima pred Zavodom za intelektualnu svojinu, mora zastupati zastupnik koji je upisan u Registar zastupnika Zavoda ili domaći advokat.

Koji su uslovi za zaštitu?

Dizajn se može zaštititi samo ako je:

• nov
• ima individualni karakter.

Industrijski dizajn se smatra novim ako identičan industrijski dizajn nije postao dostupan javnosti pre dana podnošenja prijave za priznanje tog industrijskog dizajna, ili ako ne postoji ranije podneta prijava za priznanje identičnog industrijskog dizajna.

Industrijski dizajni se smatraju identičnim ako se razlikuju samo u nebitnim detaljima. 

Industrijski dizajn ima individualni karakter ako se ukupan utisak koji ostavlja na informisanog korisnika razlikuje od ukupnog utiska koji na tog korisnika ostavlja bilo koji drugi industrijski dizajn, a koji je postao dostupan javnosti pre dana podnošenja prijave industrijskog dizajna, ili dana priznatog prava prvenstva suprotstavljenog industrijskog dizajna.

Kako se stiče i koliko traje pravo na industrijski dizajn?

Potrebno je sprovesti postupak zaštite pred Zavodom za intelektualnu svojinu koji ima nekoliko faza. 

Pravo na industrijski dizajn stiče se upisom u Registar industrijskog dizajna i traje 25 godina od dana podnošenja prijave, pod uslovom da se redovno plaćaju propisane takse za održavanje prava.

Produženje važnosti industrijskog dizajna

Zaštita industrijskog dizajna može se produžavati za periode od po 5 godina, a najduže do 25 godina računajući od datuma podnošenja prijave za priznanje prava na industrijski dizajn.

Koja prava ostvaruje nosilac?

Praktična korist za nosioca prava na industrijski dizajn podrazumeva:

• isključivo pravo da koristi zaštićen industrijski dizajn i da to pravo uskrati svakom trećem licu,
• da njegovo ime bude navedeno u prijavi, spisima i ispravi o industrijskom dizajnu,
• da uživa ekonomsku korist od iskorišćavanja zaštićenog industrijskog dizajna,
• da prenese pravo na registrovani industrijki dizajn ili pravo iz prijave, ugovorom o prenosu,
• da ustupi pravo korišćenja registrovanog industrijskog dizajna, odnosno prava iz prijave, ugovorom o licenci i
• da založi registrovani industrijki dizajn, odnosno pravo iz prijave.

Međunarodna zaštita industrijskog dizajna

Industrijski dizajn je teritorijalno pravo i registracijom se stiče pravo na dizajn na teritoriji zemlje za koju je registrovan. 

Međutim, postoji mogućnost da se industrijski dizajn zaštiti i u inostranstvu odnosno i drugim državama koje su Vaše ciljno tržište. 

To se čini podnošenjem prijave direktno u zemlji gde se može ostvariti zaštite preko zastupnika u toj zemlji, ili putem Međunarodne registracije dizajna uz naznačenje zemalja/regiona za zaštitu preko Zavoda za intelektualnu svojinu. 

U slučaju podnošenja prijave industrijskog dizajna van Srbije uz prethodno podnetu nacionalnu prijavu, treba voditi računa da se to učini u prioritetnom roku od 6 meseci radi priznanja datuma podnošenja iz nacionalne prijave. 

Važno je napomenuti i to da postoji Haški sporazum o međunarodnom registrovanju industrijskog dizajna što podrazumeva olakšan vid zaštite za sve državljane država potpisnica, jer u ovom slučaju je dovoljna jedna međunarodna prijava da bi se ostvarila zaštita u svim državama članicama stoga je važno proveriti da li je zemlja u koju registrujete industrijski dizajn potpisnica ovog Sporazuma.

Značaj zaštite industrijskog dizajna

Za uspeh svakog proizvoda na tržištu, izuzetnu važnost ima njegov estetski izgled odnosno oblik tog proizvoda. 

Za proizvode široke potrošnje posebno važi pravilo da se stalno istražuje i usavršava spoljašnji izgled proizvoda i njegovog pakovanja kao jedan od neophodnih elemenata privlačnosti za potencijalne potrošače. 

Neophodno je da takav spoljašnji izgled odgovara i funkcionalnosti i estetskim zahtevima korisnika, kao i zahtevima savremene umetnosti i tehnike. 

Zaštita industrijskog dizajna znači da njegov vlasnik ima isključivo pravo da ga koristi kao i da zabrani svakom trećem licu neovlašćeno korišćenje, kopiranje ili imitaciju. 

Zaključak

Kako industrijski dizajn predstavlja aspekt proizvoda koji ga čini estetski atraktivnim, on nije samo umetnički ili kreativni element, već doprinosi tržišnoj vrednosti proizvoda i olakšava njegov marketing i komercijalizaciju. 

Zaštita industrijskog dizajna doprinosi tržišnom razvoju proizvoda i omogućava povratak investicije, promoviše kreativnost u industrijskom i zanatskom sektoru, doprinosi ekspanziji privrednih aktivnosti i povećava izvozni potencijal proizvoda.

Ukoliko vam je potrebna pravna pomoć ili savet o ovoj ili nekoj drugoj pravnoj temi, ne oklevajte da nas kontaktirate i zakažete konsultacije. 

Podeli: